BIM (Bouw Informatie Model)

BIM staat voor Building Information Modeling, letterlijk vertaald: het maken van een bouwwerkinformatiemodel. De wortels van het BIM-concept liggen in een artikel uit het jaar 1975. Daarin schreef de architect Charles Eastman over 3D computer representaties van hoge kwaliteit die waren gekoppeld aan een database. Fragment van artikel Charles Eastman Eastmans ideeën waren de voorloper van wat sinds de jaren negentig BIM heet. Terwijl zijn Bouwomschrijving Systeem nog vooral theoretisch was, had 3D-tekensoftware zich inmiddels verder ontwikkeld. Dit maakte een praktische toepassing van het model mogelijk.

Wat is BIM?

Er bestaan diverse definities van een bouwwerkinformatiemodel. De eenvoudigste beschrijving van het concept is de volgende;

‘Het bouwen van een driedimensionaal, digitaal model van een bestaande en/of geplande constructie, opgebouwd uit objecten waaraan informatie is gekoppeld.’

Diverse partijen kunnen op basis van dit model samenwerken. Bouw informatie model Hoe werkt BIM in de praktijk? Tijdens een bouwtraject voegen de verschillende partijen, van architect tot aannemer, allemaal informatie aan het model toe. Dit doen ze in hun eigen aspectmodellen, die over elkaar heen worden gelegd en zo een compleet 3D-model vormen. Tijdens renovaties kan het model later nog worden aangevuld.

Gebouw overstijgende informatie

Een BIM-model geeft een overzicht van alle elementen met hoeveelheden, materiaal en afwerkingen. Dit overzicht kun je bijvoorbeeld koppelen aan een meerjarenonderhoudsplanning (MJOP). Ideaal om aan de hand van het BIM-model jaarlijks te bepalen welke onderdelen je gaat onderhouden. Daarnaast geeft dit inzicht in de status van de andere onderdelen. Handig om bijvoorbeeld te besluiten om het onderhoud te bundelen en zo kosten te besparen. Of ga nog een stap verder en kies ervoor om meerdere gebouwen uit te werken in BIM. Dit geeft zelfs inzicht in jouw volledige portfolio. Het gaat dan niet meer om de ene toegepaste deurdranger in pand A, maar je weet direct in welke panden de deurdranger nog meer is toegepast.

BIMmen in Nederland

In Nederland heeft BIM een hoge vlucht genomen. Volgens cijfers uit 2015 maakt 76% van de architectenbureaus gebruik van de methodiek. Hetzelfde geldt voor bijna 60% van de Nederlandse bouwers. Uiteraard betekent dit tegelijkertijd dat veel organisaties de voordelen van BIM nog niet hebben ontdekt.

Voor wie is BIM?

BIM biedt voordelen voor de gehele bouwketen. Toch hoeft niet iedereen zich met deze materie bezig te houden. Wij raden architecten, ingenieurs, adviesbureaus en aannemers aan zo snel mogelijk met te starten met BIM. Onderaannemers moeten echter niet onnodig worden belast. Een metsel- of stukadoorsbedrijf kan nuttige informatie uit een BIM-tekening halen, maar er is geen verdere meerwaarde om de BIM-methodiek in zijn werkwijze te implementeren.

BIM of CAD

Het is één van de grote ergernissen van BIM-experts: gesprekspartners die het verschil tussen BIM en CAD niet kennen. Hoe zit het nu precies? BIM is een methodiek, en met CAD-software maak je deze mogelijk. CAD staat voor Computer-Aided Design (‘ontwerp op basis van de computer’). Het gaat om software waarmee 3D-tekeningen kunnen worden gemaakt. Er zijn verschillende CAD-oplossingen beschikbaar.

De voordelen van BIM

BIM biedt zowel voordelen bij het ontwerpen van nieuwe gebouwen, als bij de renovatie van bestaand vastgoed.

Ontwerp en bouw

BIM is relevant voor een hele reeks van partijen: projectontwikkelaars, architecten, ingenieurs, adviesbureaus, aannemers, fabrikanten, onderaannemers en renovatiebedrijven. Kortom, iedereen die zich met de bouw of renovatie bezighoudt, kan profijt trekken uit de methodiek. Om deze voordelen te illustreren volgen we hieronder de levenscyclus van een gebouw.

Het levensverhaal van een gebouw begint bij de projectontwikkelaar. Hij heeft een bepaald plan voor een stuk grond. Hij wil bijvoorbeeld een nieuwe fabriek bouwen en start een aanbiedingstraject op, dat gepaard gaat met scopes (voorwaarden) waaraan het object moet voldoen. Wanneer de ontwikkelaar gebruikmaakt van het BIM-model, legt hij alle voorwaarden digitaal vast. Denk bijvoorbeeld aan de vierkante meters voor de diverse ruimtes of de hoogtes. Wanneer deze eisen eenmaal zijn vastgelegd in een BIM-tekening, zijn alle betrokken partijen op de hoogte. De projectontwikkelaar kan aan de hand van een eenvoudig BIM-model controleren of deze partijen zich aan de eisen conformeren. Wanneer de architect wordt ingeschakeld, hoeft deze niet zelf tekeningen te produceren. Hij bouwt gewoon voort op het bestaande digitale model. Het grote voordeel: alle informatie zit in het model. Vierkante meters en aantallen zijn dus direct beschikbaar waardoor hij veel minder calculatiewerk heeft. Bovendien is het 3D-model heel geschikt om de opdrachtgever te overtuigen van zijn visie. De volgende fase is dat partijen als de constructeur en diverse adviseurs (onder meer op het gebied van installatie) hun eigen gegevens aan het ontwerp toevoegen. Doordat alle gegevens al in het model staan is het niet nodig voor de constructeurs en adviseurs om het model vanaf het begin op te bouwen. Dit bespaart tijd en zorgt voor een efficiënt en snel proces. De volgende schakel in de keten is de aannemer. De informatie die hij nodig heeft, is direct beschikbaar door de BIM-methode. Denk dan aan vragen als:

Hoeveel deuren zitten in de fabriek?
Hoeveel wanden moeten er komen?

Ook welke materialen nodig zijn, is direct terug te vinden. Dan start de werkvoorbereider het voortraject van de bouw. Deze persoon werkt in de meeste gevallen voor een bouwbedrijf. Bij de werkvoorbereiding kan de tot nu toe aangeleverde informatie worden ingezien in het BIM-ontwerp. Dit maakt de klus van de werkvoorbereider niet alleen een stuk efficiënter, maar verkleint ook de kans op fouten. Vervolgens stuurt de aannemer de onderaannemers, fabrikanten en leveranciers ieder hun eigen instructies toe. Het is niet nodig de eisen opnieuw uit te zoeken, want het staat allemaal in het BIM-ontwerp. Voorbeeld: een aannemer ziet met een paar klikken hoeveel deuren hij moet bestellen bij zijn leverancier, en met welke specificaties. Door het inzicht dat BIM’men biedt, worden er tijdens de gehele bouw minder fouten gemaakt. Dit resulteert in efficiënter werken, wat een gunstig effect heeft op de kosten, de duurzaamheid en - potentieel - ook de veiligheid op de werkplaats. Nadat BIM elke fase van het bouwproces heeft geoptimaliseerd, kan het bouwwerk in gebruik worden genomen. De voordelen die de methode biedt, zijn dan echter nog niet uitgeput.

Gebruik en renovatie

Het bouwwerk, in dit voorbeeld de fabriek, is klaar en wordt in gebruik genomen. De situatie die zich nu vaak voordoet, is dat de eigenaar of gebruiker helemaal niet weet wat de specificaties van zijn pand zijn. Lange tijd hoeft dit geen probleem te zijn. Maar dan gaat er iets kapot, bijvoorbeeld een airco-installatie of deur. Om die installatie of deur te kunnen repareren of vervangen, is specifieke informatie nodig. Wie BIM gebruikt, hoeft geen eigen metingen te doen of oude mappen met paperassen door te ploeteren. Alle benodigde informatie staat namelijk in het BIM-model. Het volgende potentiële probleem doet zich voor als de functie van het gebouw verandert. In ons voorbeeld zal de fabriek worden verbouwd tot wooncomplex. Vragen die nu aan de orde kunnen komen, zijn:

Hoe hoog is het plafond precies?
Welke wanden zijn van welk brandwerend materiaal?
En waarvan is de vloer gemaakt?

BIMmen in de cloud Als je tijdens de bouw de BIM-methodiek hebt gevolgd, héb je die informatie al, en ook nog eens heel aanschouwelijk in 3D. Geholpen door die input kan de renovatie snel en efficiënt worden opgestart. Hier kan bijvoorbeeld een architect weer verder werken op het al aanwezig BIM-model.

Slimme gebouwen

Een veelbelovende ontwikkeling is de opkomst van smart buildings: gebouwen waarin processen of indeling en gebruik worden geoptimaliseerd of vereenvoudigd door sensordata te koppelen aan intelligente software. BIM kan de basis voor deze slimme gebouwen vormen en kan sensordata in de juiste context tonen. Voorbeelden zijn het monitoren en reguleren van de temperatuur, luchtvochtigheid, CO₂ en stofgehaltes in een gebouw. Waardevolle data dankzij sensoren

Hoe sluit je aan bij BIM?

Nu je de voordelen van BIM hebt gezien, ben je wellicht enthousiast geworden om zelf ook aan de slag te gaan met deze methodiek. De vraag is nu: waar begin je? We adviseren de volgende stappen:

1. Oriënteer je op de mogelijkheden van BIM
Wat doet de branche als geheel en wat is jouw rol daarin? Hoe kan BIM iets voor jouw organisatie betekenen? Om de antwoorden op deze vragen te krijgen doe je veldonderzoek, volg je webinars of seminars en lees je relevante blogs of whitepapers.

2. Vind een partij die je helpt aansluiting bij BIM te vinden
Veel organisaties zetten een student aan het werk om te zien hoe BIM hen kan helpen of zoeken een ervaren BIM-coördinator binnen de branche. Een andere optie is op zoek te gaan naar een partner die zich in BIM-vraagstukken specialiseert.

3. Bereid je organisatie op deze transformatie voor
Vraag je eerst af of je bedrijf deze verandering aankan. Zo ja, dan is het cruciaal de hele organisatie mee te krijgen. BIM is niet iets wat door slechts een kleine groep enthousiastelingen gedaan moet worden maar moet worden omarmd door de gehele organisatie. Dit krijg je voor elkaar door helder te communiceren wat BIM voor de diverse functies en werkprocessen betekent.

4. Aan de slag!
Na een interne training voor iedereen die iets met BIM gaat doen, start je met BIM’men. Kies een concreet project om mee te beginnen en wanneer deze aanpak lukt, rol je deze steeds verder uit.

Voorbeelden van BIM projecten

BIM-project Dura Vermeer Wij hebben al diverse partners geholpen om de stap naar BIM te maken. Wij ondersteunen en begeleiden implementatieprocessen, innovatie- en digitaliseringstrajecten. Ben je benieuwd naar onze projecten? Lees dan eens een van onze referentiecases:

Tot slot

Een Bouw Informatie Model is een grote stap in de bouwwereld. Dankzij deze modellen kan er in de toekomst bete worden samengewerkt door de verschillende partijen.